Wat is de menstruatie cyclus?

De menstruatiecyclus is een complex systeem dat een cruciale rol speelt in de reproductieve gezondheid van een vrouw.

Het begrijpen van de fasen van de menstruatiecyclus en hun invloeden kan vrouwen helpen hun gezondheid en emoties beter te begrijpen en zich er beter bij te voelen.

De menstruatiecyclus duurt doorgaans ongeveer 28 dagen, maar kan variëren tussen 21 en 35 dagen. Hij is verdeeld in vier hoofdfasen: de menstruatiefase, de folliculaire fase, de ovulatiefase en de luteale fase. Elke fase speelt een cruciale rol in het voorbereiden van het vrouwelijke lichaam op een mogelijke zwangerschap.

Vanuit een evolutionair perspectief is menstruatie een complex proces met significante doeleinden. Het primaire evolutionaire doel van de menstruatiecyclus is het lichaam van de vrouw elke maand voor te bereiden op zwangerschap. De cyclus zorgt ervoor dat de baarmoederomgeving optimaal is voor de implantatie van een bevruchte eicel. Menstruatie stelt het lichaam in staat het baarmoederslijmvlies af te stoten als er geen zwangerschap optreedt. Dit helpt bij het elimineren van weefsels die mogelijk infecties kunnen herbergen en bereidt een frisse omgeving voor de volgende cyclus voor. De cyclische aard van hormoonproductie en -regulatie is cruciaal voor de  voortplanting. Het behoudt de balans van oestrogeen en progesteron, die essentieel zijn voor verschillende lichaamsfuncties naast de voortplanting. Regelmatige menstruatie kan een indicator zijn van de algehele gezondheid en vruchtbaarheid. Het weerspiegelt de goede werking van de hypothalamus, hypofyse en eierstokken.

Menstruatiefase (Dagen 1-5)

• Beschrijving: De menstruatiefase markeert het begin van de cyclus. Het begint op de eerste dag van de menstruatie en duurt meestal tussen de 3 en 7 dagen.

• Fysiologie: Tijdens deze fase wordt het baarmoederslijmvlies, dat verdikt was in afwachting van een mogelijke zwangerschap, afgestoten. Dit resulteert in menstruatiebloedingen. Hormonale niveaus, met name oestrogeen en progesteron, zijn op hun laagst tijdens deze periode.

• Emotionele en Fysieke Invloed: Vrouwen kunnen een reeks symptomen ervaren, waaronder menstruatiekrampen (dysmenorroe), vermoeidheid en stemmingswisselingen. De lage hormoonspiegels kunnen leiden tot gevoelens van prikkelbaarheid en verdriet. Het is cruciaal om tijdens deze fase zelfzorg te prioriteren door voldoende rust te nemen, gehydrateerd te blijven en warmtetherapie te gebruiken voor krampen.

Folliculaire Fase (Dagen 1-13)

• Beschrijving: De folliculaire fase overlapt met de menstruatiefase maar strekt zich uit tot aan de ovulatie. Het begint op de eerste dag van de menstruatie en eindigt wanneer de ovulatie begint.

• Fysiologie: De hypofyse scheidt follikelstimulerend hormoon (FSH) af, wat de eierstokken stimuleert om follikels te produceren. Elke follikel bevat een eicel, maar meestal rijpt er slechts één. De oestrogeenspiegels beginnen te stijgen, wat leidt tot de verdikking van het baarmoederslijmvlies ter voorbereiding op een mogelijke zwangerschap.

• Emotionele en Fysieke Invloed: Naarmate de oestrogeenspiegels stijgen, voelen vrouwen zich vaak energieker en positiever. De huid kan er helderder en stralender uitzien door de hormonale veranderingen. Het is een uitstekende tijd voor sociale activiteiten, het starten van nieuwe projecten en intensieve fysieke workouts.

Ovulatiefase (Dag 14)

• Beschrijving: De ovulatie gebeurt zo'n 14 dagen voor de volgende menstruatie. Dit kan echter variëren. In een gemiddelde cyclus van 28 dagen zeggen we dus dat de ovulatie rond dag 14 plaatsvindt. Bij een cyclus van 35 dagen zou het rond dag 21 zijn.
• Fysiologie: Een piek in luteïniserend hormoon (LH) triggert de vrijlating van een rijpe eicel uit de dominante follikel in de eierstok. Deze eicel reist door de eileider, waar het eventueel sperma kan ontmoeten en bevrucht kan worden.

• Emotionele en Fysieke Invloed: Veel vrouwen ervaren een piek in libido rond de ovulatie, gedreven door de toename van hormonen. Fysieke veranderingen zoals een lichte stijging van de basale lichaamstemperatuur en veranderingen in baarmoederhalsslijm (duidelijker en elastischer) kunnen ook optreden. Vrouwen kunnen zich op hun aantrekkelijkst en zelfverzekerdst voelen tijdens deze fase, waardoor het een geweldige tijd is voor sociale bijeenkomsten en belangrijke vergaderingen.

Luteale Fase (Dagen 15-28)

• Beschrijving: De luteale fase begint na de ovulatie en duurt tot het begin van de volgende menstruatieperiode. Deze fase duurt gemiddeld 14 dagen maar er kunnen hormonale aandoeningen aanwezig zijn waardoor deze fase langer of korter duurt.

• Fysiologie: De gesprongen follikel verandert in het corpus luteum, dat progesteron en oestrogeen afscheidt. Deze hormonen onderhouden het verdikte baarmoederslijmvlies. Als de eicel niet bevrucht wordt, breekt het corpus luteum af, wat leidt tot een daling van de progesteron- en oestrogeenspiegels, en de cyclus begint opnieuw.

• Emotionele en Fysieke Invloed: De luteale fase kan symptomen van het premenstrueel syndroom (PMS) met zich meebrengen, zoals een opgeblazen gevoel, gevoelige borsten, stemmingswisselingen en vermoeidheid, door de schommelingen in hormoonspiegels. Progesteron kan een kalmerend effect hebben, maar de uiteindelijke daling in hormoonspiegels kan prikkelbaarheid en stemmingswisselingen veroorzaken. Het is essentieel om goede zelfzorg te beoefenen, zoals regelmatige lichaamsbeweging, gebalanceerde voeding en stressmanagementtechnieken, om deze symptomen te verminderen.

Conclusie

Menstruatie is een vitaal onderdeel van de vrouwelijke voortplantingsbiologie, diep geworteld in evolutionaire processen die gericht zijn op het optimaliseren van reproductief succes. De menstruatiecyclus bereidt het lichaam elke maand voor op een mogelijke zwangerschap, zorgt voor de regelmatige vrijlating van eicellen en behoudt de gezondheid van het voortplantingssysteem.

Door activiteiten en zelfzorg af te stemmen op elke fase, kun jij je gezondheid en welzijn optimaliseren. Deze benadering verbetert niet alleen de fysieke gezondheid, maar bevordert ook een diepere verbinding met het eigen lichaam en de emoties. Of het nu gaat om het plannen van belangrijke taken tijdens energieke fasen of het extra zorg besteden tijdens meer uitdagende tijden, het omarmen van het natuurlijke ritme van de menstruatiecyclus kan leiden tot een meer gebalanceerd en vervuld leven.

Liefs, Claudia